بررسی قابلیت‌های هوش هیجانی در قصۀ سمک عیّار

داستان سمک عیّار از جمله شاهکارهای داستان‌‌های عامیانه در ادبیات ایران است. قهرمان داستان عیّاری است به نام سمک که با استفاده از شگردهای گوناگون و همچنین با بهره‌گیری از روش‌های روان‌شناسی، به‌خصوص نظریۀ هوش هیجانی، هدف‌هایش را محقق می‌سازد. در این مقاله هدف، بررسی عملکرد و رفتار سمک و یارانش از منظر هوش هیجانی از دیدگاه بار- اون (bar-on) است. این پژوهش می‌کوشد با روش تحقیق تحلیل محتوای توصیفی به‌صورت کمی و کیفی با استفاده از آمار توصیفی، مؤلفه‌های هوش هیجانی را در این داستان مورد تحلیل قرار دهد. در روش تحلیل محتوا از نوع توصیفی، واحد تحلیل، عبارات و جملاتی است که عملکرد و رفتار قهرمانان داستان را بیان می‌کند. نتایج پژوهش حاضر نشان می‌دهد که در این داستان، مؤلفه‌های روابط بین فردی، واقعیت‌سنجی، خودآگاهی، قاطعیت، حل مسئله، مسئولیت‌پذیری، کنترل فشار، خرسندی، همدلی، خودشکوفایی، حرمت نفس، خوش‌بینی، کنترل تکانه و استقلال از لحاظ به‌کارگیری، به ترتیب آماری قرار گرفته‌اند؛ به‌خصوص شش مؤلفۀ اول که بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. از لحاظ توجه به مقیاس‌های کلی، به‌ترتیب حوزۀ برون‌فردی، سازگاری، درون‌فردی، کنترل استرس و خلق کلی مطرح شده است. دو حوزۀ برون‌فردی و سازگاری از لحاظ فراوانی، فاصلۀ بسیار زیادی با حوزه‌های دیگر دارد. به‌کارگیری و طرح کاربردهای اجتماعی، مدیریتی و سازمانی این مؤلفه‌ها، جهت ارتقای سطح علمی و عملکردی در اغلب آموزش‌ها و رشته‌های مختلف تعلیمی از دورۀ ابتدایی تا سطوح آموزش عالی امکان‌پذیر و قابل دستیابی است. تهیۀ کتب، فیلم‌ها و کارگاه‌های آموزشی و نشر و گسترش آن‌ها در بین آحاد جامعه و تطابق آن با شرایط مختلف اجتماعی حاکم بر جامعه، بسیار حائز اهمیت و مورد نیاز است.